Tiflis’te Yaprak Dökümü: Carlsen, Kramnik ve Nakamura Elendi

Dünya Kupası'nın üçüncü turunda ikinci gün büyük sürprizleri de beraberinde getirdi. Carlsen, Kramnik ve Nakamura'nın elendiği turda şimdilik ilk 10 sırada yer alan oyunculardan sadece Wesley So adını bir üst tura yazdırmayı başarabildi. Aronyan, Vachier-Lagrave, Caruana ve Grischuk ise yarın oynanacak eşitlik bozma maçlarında kupada kalma mücadelesi verecek. Her ne kadar ELO nispeten başarılı bir sistem olarak kendini kanıtlasa da reytinglerin şişirilmiş olduğunu söyleyen Gata Kamsky'nin de sanki biraz hakkı var gibi görünüyor!

Oyunlara geçmeden önce Şort Vakası olarak satranç tarihine geçecek olayı aydınlatmak gerekiyor. Hatırlayacaksınız dün Kanadalı Anton Kovalyov şort giydiği için başhakem tarafından uyarılmış ve daha sonra turnuva salonuna gelmeyerek hükmen kaybetmişti. Turnuvayı da terk eden Kovalyov böylece 2-0'lık skorla Rodshtein'a elenmiş oldu olmasına ama Kanadalı satranççının yaptığı açıklama işlerin sadece şortla sınırlı kalmadığını gösterdi. Kovalyov'un iddiasına göre şort olayıyla ilgili konuştuğu turnuva organizatörü Zurab Azmaiparaşvili kendisine "Çingene" diyerek ırkçı bir sataşmada bulunmuştu! Kovalyov'un turnuvayı esas terk etme nedeni de şort değil, kendisine yapılan bu sözlü saldırıydı. Bunun üzerine Profesyonel Satranççılar Birliği (ACP) bir protesto metni yayınladı ve satranççıları -daha önce de ismi skandallara karışmış- Azmaiparaşvili'yi protesto etmeye çağırdı. İşler şortla sınırlı kalmayacak gibi görünüyor.

Bugünkü turda en kritik oyun elbette Bu Xiangzhi-Carlsen partisiydi. İlk oyunu çok güzel bir şekilde kazanan Çinli Bu'ya beraberlik yetiyordu. Deneyimli oyuncu şampiyona hiç kazanç şansı tanımayarak bir kale fedasıyla sürekli şahı zorladı ve beraberliği kopararak Carlsen'i elemeyi başardı! Aşağı yukarı 10 yıl kadar önce Çin satrancının en önde gelen ismi olarak ülkesinin çok şeyler beklediği Bu Xiangzhi belki geçen yıllar içerisinde hızla yükselen yeni yeteneklerin gerisinde kaldı ama halen çok kuvvetli bir oyuncu olduğunu böylece herkese kanıtlamış oldu. Bu Xiangzhi'nin rakibi de şimdiden belli: bugün güzel bir pozisyonel galibiyete imza atarak Onischuk'u eleyen Peter Svidler.

Bu turun belki de en güzel maçı, iki satranç efsanesini karşı karşıya getiren Ivanchuk-Kramnik eşleşmesiydi. 1993'te Linares'te oynadıkları oyundan sonra aradan tam 24 sene geçmesine karşın her iki oyuncudan da hala gençlerin öğreneceği çok şey var. Bütün açılışları oynayabilen Ivanchuk Kramnik'e karşı Caro-Kann Savunması'nı seçti ve Kramnik'in son zamanlarda zaman zaman oynadığı şekilde iddiasız bir varyanta girmesi sonucu rahat bir konumla açılıştan çıktı. Kramnik'in biraz dikkatsiz oyunu sonucu piyon öne geçen Ukraynalı efsane, daha sonra aynı kanatta piyonların beraberlik şansları tanıdığı finalde ustaca oynayarak kazanmasını bildi. Satrançta teknik denilen şey nedir, merak edenler varsa bu oyunsonuna bakmaları tavsiye olunur.

Bir diğer elenen yıldız da Hikaru Nakamura oldu. Yetenekli Rus genç Vladimir Fedoseev'in Dört At Oyunu tercihine en agresif yanıt olan 4...Ad4!? Rubinstein Varyantı ile cevap veren Nakamura, Fedoseev'in 5.Fc4 tercihi sonrası varyantı unutmuş olacak ki daha 10. hamlede kötü bir konumla kaldı. Bu seviyede affedilmeyecek bir hata, öyle ki Capablanca mezarından kalksa herhalde teorik bilgisiyle Fedoseev'e karşı bu varyantta daha iyi bir oyun çıkarırdı! Genç Rus da partinin kalanını son derece iyi oynadı ve beyazın 5 (!) piyon fazla kalacağı bir finalde Nakamura nihayet terk etti! Fedoseev bakalım hamle yapmadan üst tura çıkan dinlenmiş ve daha fazla hazırlanma fırsatı bulmuş Rodshtein karşısında da bu başarısını sürdürebilecek mi?

Diğer sonucu kesinleşen maçlara göz atarsak, ilk oyunu kazanan So bugün Vallejo-Pons karşısında rahat bir berabere yaparak üst tura çıkmayı başardı ve Nepomniachtchi-Jobava eşleşmesinin galibini bekleyecek. Son derece iyi bir turnuva geçiren Kuzubov'u bugün yenmeyi başaran Wang Hao da 1,5-0,5'lık skorla dördüncü tura çıkan bir başka isim oldu ve rakibi Ding Liren veya Vidit'ten biri olacak.
Genç Rus oyuncuların mücadelesinde Artemiev'i yenen Daniil Dubov böylece sansasyonel bir şekilde Karyakin'i eledikten sonra bir vatandaşını daha saf dışı bırakmış oldu. Dubov'un dördüncü turda da bir Rusla oynama ihtimali halen bulunuyor!

Son olarak gelelim Dubov'un muhtemel rakiplerinin oynadığı günün partisine. Levon Aronyan dün ilk oyunu 2017 Avrupa Şampiyonu Maksim Matlakov karşısında kazanmasını bilmiş ve böylece turu geçmek için büyük bir avantaj elde etmişti. Ancak bugün beyaz taşlarla oynayan Matlakov, Minsk'te elde ettiği başarının tesadüfi olmadığını gösterdi ve maçı güzel ve kısa bir oyun sonrası -Aronyan'ın parlak kariyerinde çok az rastlanır türden bir mağlubiyet- eşitlik bozmaya taşıdı! Gelin isterseniz bu parlak oyuna bir göz atalım:

Matlakov-Aronyan

1.d4 Af6 2.c4 e6 3.Ac3 d5 4.cxd5 Axd5 [Kramnik’in popülarize ettiği Yarı-Tarrasch Savunması. Ancak onun da bu açılışta yaşadığı sıkıntılar göz önüne alınırsa siyahların berabereye oynadığı bu varyant en üst seviye için yeteri kadar sağlam bir tercih sayılmaz. Aronyan daha önce bu açılışı beyazda oynadığı için bilgi sahibi ve burada rakibinin hazırlığına girmek istemediği için bir de siyahla deniyor. Ancak sanırım bu seçimi için pişman olmuştur! 4...exd5 elbette partiyi klasik Kırışmalı Kabul Edilmeyen Vezir Gambiti sularına sokardı ve daha sağlam bir seçenek olurdu.]

5.e4 Axc3 6.bxc3 c5 7.Kb1 Fe7 8.Af3 0–0 9.Fc4 [Konum adeta siyah filin g7 yerine e7’de olduğu bir Grünfeld Savunması ve beyazlar da aynı şemaya göre taşlarını yerleştiriyor.] 9…Vc7 [Aronyan elbette parti öncesi hazırlığında Matlakov’un Avrupa Şampiyonası’nda oynadığı şu partiyi incelemiş olmalı: 9...Ac6 10.0–0 b6 11.d5 Aa5 12.Fd3 c4 13.Fc2 exd5 14.exd5 Fb7 15.Ke1 Ke8 16.Fa4 Kf8 17.Ff4 Fd6 18.Fg5 f6 19.Fe3 Fc7 20.Ad4 Vxd5 21.Vg4 f5 22.Vh3 f4 23.Fc1 Matlakov-Shimanov, Avrupa Şampiyonası Minsk 2017 (8) ½–½. Belki de bu oyunda Matlakov’un biraz plansız oyunu Aronyan’ı bu varyanta girmeye yöneltti. Rakibinin ödevini yapıp yapmadığını kontrol etmektense Ermeni satranççı oyundan sapıyor.]

10.Ve2 a6 11.a4!N [Daha iki hafta önce Aronyan’ın kazandığı St. Louis Hızlı Satranç Turnuvası’nda oynanmış şu oyun bu varyanttaki tek parti 11.0–0 b5 12.Fd3 Ad7 13.h4 e5 Navara-Dominguez Perez Saint Louis Hızlı Satranç 2017 (8) 0–1. Matlakov’un da bu oyun gözünden kaçmamış olacak ki burada b5’e izin vermeyerek bir yenilik yapıyor.]

11...cxd4 12.cxd4 Fd7 13.0–0 Kc8 [Aronyan beyaz fili a2-g8 çaprazından kovmanın gerekli olduğunu düşünmüş olmalı zira 13...Fxa4 14.d5 sonrası fil a2-g8 çaprazında e6’ya yaptığı baskıyla çok etkili.]

14.Fd3! [Piyon elbette inisiyatiften önemli değil!] 14…Fxa4 [14...Ac6 daha sağlam bir seçenek olurdu. 15.Fd2 a5 16.Kfc1 Vd8 ve b4’e yerleştireceği atla siyahın konumu tutma şansı mevcut, elbette beyazın şansları yine de biraz daha iyi. Aronyan riskli de olsa piyonu alıyor.]

15.d5! [Tematik bir ilerleme!] 15…Ad7 16.e5! [Sanırım Aronyan bu varyantı bekliyordu: 16.dxe6 fxe6 17.Va2 Ac5 18.Fc4 Fd7 19.Fe3 b5 20.Fxc5 Fxc5 21.Fxe6+ Fxe6 22.Vxe6+ Vf7 ve siyahın hiçbir sorunu yok. Matlakov en iyi şekilde oynuyor ve d6 tehdit ediyor.]

16...exd5 [16...Ac5! bilgisayarın tercihi, her ne kadar bir insan için oynaması zor bir hamle olsa da. 17.d6 sonrası taş kaybediyor gibi görünse de 17…Vd7! Ile siyah d3 filinin boşta olmasından yararlanarak materyal dengesini sağlıyor. Gerçi burada da 18.Fxh7+ (18.dxe7? Vxd3) 18...Şxh7 19.dxe7 sonrası inisiyatifin beyazda olduğunu söylemek lazım.]

17.e6! [Şah konumunu parçalıyor.] 17…Af8 [17...fxe6 kaybediyordu: 18.Vxe6+ Şf8 19.Fxh7 Af6 20.Ag5 Fe8 21.Vf5+– Aronyan f8’deki atıyla e6 ve h7 karelerini kontrol etmek istiyor.]

18.exf7+ Şxf7 19.Ad4?! [Matlakov’un Aronyan’a şans tanıyan tek hatası. 19.Ke1 Ff6 20.Fxh7 siyah şahı açıkta tutardı.]

19...Ff6? [Doğal fakat kaybeden hamle. 19...Şg8! ile şahı kaçmak partiyi kurtarırdı. Örneğin 20.Ae6 (20.Af5 Ff6) 20...Vd7 21.Ff5 Fc2!]

20.Fxh7! [Çok zor değil ama yine de güzel!]

20…Ve5 [Diğer hamleler de fayda etmezdi: 20...Fxd4? 21.Vf3+ Ff6 (21...Şe7 22.Ke1+ Ae6 23.Vxd5+–) 22.Vxd5+ Ae6 23.Kxb7+–; 20...Axh7 21.Ve6+ Şf8 22.Fa3+ Fe7 23.Kbc1 Fxa3 24.Kxc7 Kxc7 25.Vh3+–; 20...g6 21.Fxg6+ Şxg6 22.Vg4+ Şh7 23.Vf5+ Şg7 24.Fh6+ Şxh6 25.Vxf6+ Şh7 26.Af5+–]

21.Kxb7+ Fd7 22.Vg4! [Matlakov çok dakik bir şekilde partiyi sonlandırıyor.] 22…Vxd4 [22...Axh7 23.Kxd7+ Şg8 24.Af5+–]

23.Kxd7+ Axd7 24.Vxd7+ Fe7 25.Ke1 Ve5 26.Fd2 Kd8 27.Vg4 [Harika bir galibiyet! Oyuncuları bilmezsek eski bir Sovyet Şampiyonası’ndan bir Tal veya Geller oyunu sanabiliriz pekala!]

1–0

Turnuvada dördüncü tura çıkacak diğer isimleri belirleyecek eşitlik bozma maçları yarın TSİ 14.00’te oynanacak.

Resmi Site: https://tbilisi2017.fide.com/

Canlı Yayın: https://chess24.com/en/watch/live-tournaments/tbilisi-fide-world-cup-2017#live

Haber: Tarık Selbes

Fotoğraf: Anastasia Karlovich